همه چیز درباره پل خواجو و عجایب آن!

پل خواجو در دوران صفوی یکی از زیباترین پل‌های جهان به‌شمار می‌رفت.قدم زدن روی این پل،‌ به‌خصوص هنگام غروب و اوایل شب، از لذت‌بخش‌ترین تفریح‌هایی است که گردشگران در برنامه خود قرار می‌دهند. پل خواجو علاوه بر زیبایی، اسرار و شگفتی‌هایی نیز دارد. با این مقاله از بریم بریم همراه شوید تا گوشه‌ای از این اسرار را به شما نشان دهیم.

تاریخچه پل خواجو

آنچه که امروز به عنوان پل خواجو شناخته می شود در سال ۱۰۶۰ هجری قمری به دستور شاه عباس دوم و بر روی خرابه هایی از یک پل به جا مانده از دوره تیموری به نام پل حسن بیگ بنا شده است.طبق تحقیقات، هدفی که شاه عباس دوم از ساخت این پل در نظر داشته، ایجاد اتصال میان محله خواجو با تخت فولاد و راه شیراز بوده است. پس از ساخت این پل تصمیم بر آن شد که از پل به عنوان سد نیز استفاده شود.

پل خواجو در بخش شرقی سی و سه پل قرار دارد.طول آن ۱۳۳متر و عرض آن ۱۲متر بوده و۲۳ ستون دارد.پل تاریخی خواجو در سال ۱۳۱۰ به‌ثبت ملی رسید.

معماری پل خواجو

سبک معماری، کاشی کاری و نقاشی پل خواجو در نوع خود شاهکاری جهانی است که چشم همه بینندگان را به خود جلب می کند.طراحی پل خواجو از نوع تقارن انعکاسی یا آینه ای است که زیبایی خاص خودش را دارد.برای درک این نوع تقارن، باید در زیر پل بایستید. در این مکان متوجه فرورفتگی هایی در قسمت بالایی و میانی پایه های پل در طول ضلع شرقی آن خواهید شد و می بینید که در تمامی تالارها چهار فرورفتگی وجود دارد که با یک ریتم و آهنگ منظم در طول ضلع شرقی تکرار شده اند.

یکی از موارد قابل توجه در ساخت پل خواجو، تبدیل شدن آن به سد در موارد مورد نیاز بود. این عملیات مزیت های زیر را به همراه داشت:

۱- دریاچه ای زیبا در پشت پل ایجاد می شد که ترکیب آن با باغ های اطراف مناظر زیبایی را خلق می کرد و از سوی دیگر برای تفریح قایق سواری بهترین مکان به شمار می رفت.

۲- با جمع شدن آب، یک سد مخزنی تشکیل می شد که آب آن در ماه های کم آب تابستان مورد استفاده قرار می گرفت.

۳- با بالا آمدن سطح آب، نهرهای منشعب شده از دریاچه آب را به زمین های کشاوری در پایین دست می رساندند و آنها را سیراب می کردند.

۴- با بسته شدن آب بندها و افزایش فشار آب، نیروی مورد نیاز برای به کار انداختن آسیاب های بادی تامین می شد.

۵-  جمع شدن آب در دریاچه موجب تغذیه و تقویت آب چاه های اطراف رودخانه و درون شهر می شد.

دلیل نامگذاری پل خواجو

در گذشته، پل خواجو به نام های دیگری مانند بابا رکن الدین، گبرها، حسن آباد، شیراز و پل شاهی شناخته می شد.به عنوان مثال به دلیل نزدیکی این پل به جاده اصفهان_شیراز،پل شیراز نام داشت.همچنین با توجه به اینکه گبرها برای رفتن محله خود از روی این پل عبور می کردند، مقطعی از تاریخ نیز به این نام شهرت داشت. 

در گذشته نیز محله خواجو، به نام محله حسن آباد معروف بوده است که این پل در مدتی نیز به این نام شناخته می شد که پس از تغییر نام محله، پل خواجو نیز تغییر نام پیدا کرد و در نهایت، اکنون تمامی علاقه مندان پل در دنیا، آن را به این نام می شناسند. یکی دیگر از نام های پل خواجو که نباید از یاد ببریم، پل شاه می باشد که به دلیل احداث توسط شاه عباس دوم در سال 1060 به این عنوان نام گذاری گشت.

اسرار پل خواجو

• راز شمع های پل خواجو

 اگر در زاویه ۳۰ درجه از سمت شرقی بیرون پل به دهانه‌های پایین پل نگاه کنید،بر اثر تداخل دهانه ها شکل شمع مانندی را خواهید دید.این شمع در هنگام غروب آفتاب بسیار تماشایی تر است.

• عقابی با بال های باز برفراز زاینده رود

وقتی از بالا به پل خواجو بنگرید، شاهد عقاب تیزچنگالی خواهید بود که در حال پرواز روی رودخانه زاینده رود است. کنگره های طبقات مختلف پل، تصویری از پرهای عقاب را تداعی می کنند و برآمدگی های شاه نشین طبقه دوم پل مانند سر عقاب به نظر می رسد.

• شیرهای سنگی پل خواجو

در دو طرف پل خواجو دو شیر سنگی وجود دارد که دارای اسراری جالب و هیجان انگیز هستند. اگر دقیقا در روبروی شیر بایستید و از سمت شمال به چشم‌های شیر در بخش جنوبی نگاه کنید درخشش خاصی در چشمان شیر سنگی ایجاد می‌شود که به وضوح قابل تشخیص است.جالب است بدانید که روی بدن این شیرها، حرفی حکاکی شده که ظاهرا ابتدای اسم حجاران آن‌ها بوده است. علاوه بر این، روی بدن این مجسمه‌ها نمادهایی از ورزش‌های باستانی دیده می‌شود.

• سقف های طاق چشمه ای پل خواجو

اگر می خواهید سقف های طاق چشمه در پل خواجو را مشاهده کنید، حداقل به صورت دو نفره به این محل بروید. چرا که این سقف ها به طوری طراحی شده اند که از کناره های اضلاع آن، لبه هایی به سمت رو به بالا وجود دارد و در زمانی که در دو ضلع مقابل هم می ایستید و از داخل این لبه ها به آرامی با یکدیگر صحبت می کنید، می توانید صدای یکدیگر را بشنوید. 

• قبله نمای پل خواجو

در قسمت شمال پل، نزدیک به یکی از شیر های سنگی، تخت سنگی وجود دارد که بر روی آن قبله نمایی زیبا ساخته شده است که ضمن تاریخی بودن این قبله نما، می تواند برای شما جذاب باشد. 

• تخت سنگ دیواره های پل خواجو

گفته می شود این علامت ها، متعلق به همان افرادی است که این تخت سنگ ها را در این قسمت از پل نصب کرده اند به گونه ای قصد ثبت یک یادگاری داشته اند و یا می خواستند جایگذاری صحیح سنگ ها را انجام دهند و به به یاد داشته باشند تا با نظم کامل، این امر صورت گیرد.

البته نظریه دیگری هم وجود دارد که اشاره به سنگ های به جای مانده از دوران ساسانی دارند. در واقع برخی از افراد معتقد هستند که برای ساخت این پل از سنگ تراش های کاخ های ساسانی در منطقه جی اصفهان استفاده شده که تعدادی از سنگ تراشان برای انجام این امر اهل یونان بوده اند. علامت های حکاکی شده بر روی این سنگ ها نیز مربوط به الفبای یونانی است.

• نمایی از گنبد حرم امام رضا در پل خواجو!

یکی از بهترین زمان‌ها برای بازدید از پل خواجو، شب است؛ به‌خصوص که حین قدم‌زدن در پل خواجو با دیدن دهنه‌های پایینی پل، گنبد حرم امام رضا (ع) برایتان تداعی می‌شود.

ویژگی پل خواجو

مهم ترین ویژگی پل خواجو اصفهان که می توان آن را جزء موارد خواندنی و جالب این پل نام برد، ملات استفاده شده برای ساخت این بنا است. استفاده از این چنین ملات برای ساخت بنای پل خواجو، ابتکار هوشمندانه معماران آن زمان بوده است که هرچه آب بیشتری به پل برسد، مقاومت آن بیشتر می شود. 

شنیدنی هایی درباره پل خواجو

مردم شهر از هر فرصتی، به‌خصوص شب‌های بلند تابستان، استفاده می‌کنند تا در کنار خانواده و دوستان خستگی یک روز گرم و پرمشغله را در جوار پل خواجو از تن بیرون کنند؛ به‌ویژه که برخی از آن‌ها با خواندن آواز حس و حال دل‌انگیزی به وجود می‌آورند. افراد زیادی اطراف خواننده جمع شده و فضای جالبی به وجود می‌آید. 

از سالیان بسیار دور این رسم بین اهالی اصفهان وجود داشته و طرفداران زیادی دارد.گوش سپردن به صدای جریان آب در میان نورپردازی زیبای پل، همه و همه دست به دست هم می‌دهند تا شبی به‌یادماندنی داشته باشید.

سخن پایانی

در این مقاله از بریم بریم با شگفتی های پل خواجو بیشتر آشنا شدیم.پیشنهاد می کنم اگر به اصفهان و سفر به آن علاقه دارید سری به مقاله ی اصفهان نصف جهان نیز بزنید تا با این شهر زیبا و جاذبه های آن بیشتر آشنا بشوید.